عبدالله بن احمد عذری بشیشیبِشْبیشی، عبدالله بن احمد عُذری۷۶۲-۸۲۰ق/۱۳۶۱-۱۴۱۷م، ادیب و کاتب شافعی می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالیبغدادی [۱]
بغدادی، ایضاح المکنون، ج۱، ص۴۵.
و کحاله او را بشیشی خوانده‌اند که ظاهراً تصحیف است. ابن عماد نیز به اشتباه او را بشیتی (منسوب به روستایی در فلسطین) دانسته است. وی در بشبیش (روستایی در مصر) به دنیا آمد. سخاوی و غزی [۵]
غزی، محمد بن عبدالرحمان، دیوان الاسلام، ج۱، ص۲۶۴، به کوشش سید کسروی‌حسن، بیروت، ۴۱۱ق/۹۹۰م.
نسبت قاهری نیز به او داده‌اند. لقب او را بیش‌تر جمال‌الدین دانسته‌اند، [۷]
ابن حجر عسقلانی، احمد، ذیل الدرر الکامنة، ج۱، ص۲۵۸، به کوشش عدنان درویش، قاهره، ۴۱۲ق/۹۹۲م.
اما کمال‌الدین نیز بارها ذکر شده است. [۱۱]
غزی، محمد بن عبدالرحمان، دیوان الاسلام، ج۱، ص۲۶۴، به کوشش سید کسروی‌حسن، بیروت، ۴۱۱ق/۹۹۰م.
[۱۲]
بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، ص۴۶۸.
[۱۳]
بغدادی، ایضاح المکنون، ج۱، ص۴۵.
۲ - تحصیلاتاز زندگی وی همین را می‌دانیم که نزد سراج‌الدین عمر ابن ملقن (همین مقاله) و شمس‌الدین غماری نحو، لغت و فقه فرا گرفت و از راه وراقی روزگار می‌گذرانید. وی خطی خوش داشت و نسخه‌های بسیاری استنساخ کرد. [۱۵]
ابن حجر عسقلانی، احمد، ذیل الدرر الکامنة، ج۱، ص۲۵۸، به کوشش عدنان درویش، قاهره، ۴۱۲ق/۹۹۲م.
علاوه بر این، وی با مقریزی د۸۴۵ق/۱۴۴۱م دوست بود و مدتی به نیابت از وی، به کار حسبه مشغول شد. [۱۸]
ابن حجر عسقلانی، احمد، ذیل الدرر الکامنة، ج۱، ص۲۵۸، به کوشش عدنان درویش، قاهره، ۴۱۲ق/۹۹۲م.
سرانجام، وی به اسکندریه رفت و در آن‌جا درگذشت. [۲۰]
ابن حجر عسقلانی، احمد، ذیل الدرر الکامنة، ج۱، ص۲۵۸، به کوشش عدنان درویش، قاهره، ۴۱۲ق/۹۹۲م.
۳ - آثار وی۱. اخبار قضاة مصر، یا قضاة مصر. ۲. شواهد العربیة. [۲۳]
بغدادی، ایضاح المکنون، ج۱، ص۴۵.
۳. جامع التعریب، که فؤاد سید تاریخ کتابت آن را ۷۳۲ق دانسته است، [۲۴]
سید، فؤاد، فهرس المخطوطات المصورة، ج۱، ص۳۵۱، قاهره، ۹۸۸م.
اما با توجه به تاریخ تولد مؤلف، صحیح به نظر نمی‌آید. فولرس به استناد برگی که از کتاب افتاده، آن را التذییل و التکمیل لما استعمل منه اللفظ الدخیل نامیده است احتمالاً همین کتاب است که در منابع کهن به این نام‌ها تکرار شده است: الالفاظ المعربة، معرب القرآن [۲۷]
غزی، محمد بن عبدالرحمان، دیوان الاسلام، ج۱، ص۲۶۴، به کوشش سید کسروی‌حسن، بیروت، ۴۱۱ق/۹۹۰م.
و جوامع التعریب. [۲۸]
زرکلی، خیرالدین، اعلام، ج۴، ص۶۸.
۴ - فهرست منابع(۱) ابن تغری بردی، المنهل الصافی، به کوشش محمد محمدامین، قاهره، ۹۹۳م. (۲) ابن حجر عسقلانی احمد، انباء الغمر، حیدرآباد دکن، ۳۹۲ق/۹۷۳م. (۳) ابن حجر عسقلانی احمد، ذیل الدرر الکامنة، به کوشش عدنان درویش، قاهره، ۴۱۲ق/۹۹۲م. (۴) ابن عماد عبدالحی، شذرات الذهب، قاهره، ۳۵۰ق. (۵) بغدادی، ایضاح المکنون. (۶) بغدادی، هدیة العارفین. (۷) زرکلی خیرالدین، اعلام. (۸) سخاوی عبدالرحمان، الضوء اللامع، قاهره، ۳۵۴ق. (۹) سید فؤاد، فهرس المخطوطات المصورة، قاهره، ۹۸۸م. (۱۰) غزی محمد بن عبدالرحمان، دیوان الاسلام، به کوشش سید کسروی‌حسن، بیروت، ۴۱۱ق/۹۹۰م. (۱۱) کحاله عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت، ۳۷۶ق/۹۵۷م. ۵ - پانویس۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «عبدالله بن احمد عذری بشیشی»، شماره۴۸۹۲. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|